Filmska pismenost kao neodvojivi dio medijske i informacijske pismenosti može se definirati kao nivo razumijevanja filma kroz kritičko analiziranje sadržaja, kinematografije i tehničkih aspekata filma i razumijevanje filmske umjetnosti kao stvaralaštva.
Otkako je film nastao krajem 19. vijeka, ne jenjava fascinacija pokretnim slikama, uz koje se smijemo, plačemo, upoznajemo nepoznate krajeve, ljude i kulture, saživljavamo sa sudbinama filmskih junaka, ali i oblikujemo naše duhovne horizonte: vrijednosti, stavove i poglede koji se tiču kako nas samih, tako i svijeta koji nas okružuje. S vremenom, film je postao zaseban jezik komunikacije, koji se uči od najranijeg djetinjstva, uz iste ideje, koncepte i strukturu koje sadrži i standardni jezik, s tom razlikom što se u filmskom jeziku simbolična značenja primarno prenose ne putem riječi, nego putem pokretnih slika.
Prepoznavši važnost filma u izgradnji evropskog identiteta, Evropska komisija definirala je 2011. godine filmsku pismenost kao nivo razumijevanja filma, svijesti i znatiželje u izboru filmova, sposobnost kritičkog gledanja filma, analize njegovog sadržaja, kinematografije i tehničkih aspekata, te sposobnost manipuliranja jezičkim i tehničkim resursima u produkciji pokretnih slika. Polazeći od toga da film predstavlja društveno dobro, Evropska komisija podržava razvoj filmske pismenosti kroz različite projekte, ističući važnost filmskog obrazovanja.
Kako bismo mogli razumjeti sve segmente filmske pismenosti, potrebno je najprije ovladati osnovnim pojmovima, tj. alatima i resursima filmske umjetnosti kao što su kamera, ozvučenje, svjetlo, muzika, gluma, režija, scenarij, montaža i dr. Razumjevši njihovo značenje i ulogu u filmu, moći ćemo ponuditi odgovore na sljedeća pitanja:
- Šta je to dobar film i kako ga prepoznati?
- Koje poruke film prenosi?
- U čemu se ogleda njegova vrijednost?
- Da li i na koji način film utječe na društvene, socijalne i kulturne činjenice?
Na ova pitanja često nije lako dati odgovor. Individualni pristup gledanju i „ocjenjivanju“ vrijednosti filma, koji je povezan sa interesovanjima i znanjem pojedinca, njegovim poimanjem lijepog, dobrog i svijeta uopće, često je suprotstavljen objektivnoj vrijednosti filma, zadirući u pitanja ličnog „filmskog ukusa“, odnosno onoga što se nekome „sviđa“ ili „ne sviđa“. Kompetencije i vještine filmske pismenosti stiču se od najranijeg djetinjstva gledanjem filmova iz različitih izvora i različitih žanrova, te kroz formalno i neformalno filmsko obrazovanje.
Film kao audiovizuelni medij značajan je izvor informacija za djecu od ranog djetinjstva. U školskom uzrastu, film predstavlja izuzetno efikasan alat za poboljšanje vještina čitanja i pisanja kao i za osnaživanje dječije motivacije za učenje i razvijanje mentalnih i kognitivnih sposobnosti. Gledanjem i vođenjem razgovora o odgledanim filmovima, filmsko obrazovanje pozitivno utječe na razvoj kritičkog mišljenja i kreativnosti kod djece. U tom smislu, bilo bi od izuzetne koristi u školske nastavne programe u većoj mjeri uvesti izučavanje filmske umjetnosti i filma kao medija. Gledajući i samostalno snimajući filmove, djeci bi na taj način bilo omogućeno da savladaju vještine filmske pismenosti i steknu vrijedne kompetencije u svom ličnom i društvenom životu.
Kad je riječ o visokom obrazovanju u Bosni i Hercegovini, film i ostale grane dramskih umjetnosti izučavaju se u okviru Akademije scenskih umjetnosti Univerziteta u Sarajevu te u okviru Akademije umjetnosti Univerziteta u Banjaluci.
Sarajevo Film Festival daje veliki doprinos razvoju filmske pismenosti djece i mladih u Bosni i Hercegovini kroz Dječiji program, Teen Arenu i Teen Action putem kojih je djeci i mladima omogućen pristup velikom broj filmova.
Omladinski Film Festival Sarajevo (OFF) osnovan je u cilju angažovanja i promocije mladih filmskih autora iz regiona i Evrope.
Kino Meeteng Point osmislio je program filmskog obrazovanja koji se koristi kao dodatak redovnoj nastavi o filmu.
CineSchool digitalna platforma za učenike i nastavnike predstavlja projekt uz koji se učenici osnovnih škola Kantona Sarajevo educiraju o filmu kao umjetničkoj formi.
Za razvoj i promociju filmske pismenosti izuzetno je važna saradnja različitih aktera iz obrazovnog, umjetničkog i političko-ekonomskog sektora, kao što su obrazovne institucije, kina, institucije koje baštine filmsku umjetnost, donosioci odluka, ali i filmski festivali i događaji.
Kao priznanje za postignuća u oblasti filmske umjetnosti, koja je prepoznata kao ključni pokretač razvojne strategije grada u sferi kulture, ekonomije i društva, UNESCO je 31. oktobra 2019. godine Sarajevo proglasio gradom filma i uvrstio ga u globalnu UNESCO mrežu 18 svjetskih kreativnih gradova filma.
